Klus je aan een onverzekerd brommertje in de schuur? Dan komt de overheid je halen.
Op een koude woensdag begin februari in 2011 stemden alle partijen in de Tweede Kamer voor een wijziging van de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen.
Een ogenschijnlijk saaie wet, die tot gevolg had dat er in de vijf jaren daarna 18.733 keer iemand in de cel belandde.
Hoe kan dit?
Jesse Frederik, journalist bij De Correspondent, doet onderzoek naar hoe instanties omgaan met schulden van burgers. Deze industrie is namelijk nogal streng, ineffectief en bureaucratisch. In gesprek met Café Weltschmerz legt hij het uit.
De grootste absurditeit trof hij aan bij verkeersboetes (immers ook een vorm van schuld). En dan met name de boete die je krijgt voor het bezitten van een onverzekerd voertuig.
Vóór 2011 werd er steekproefsgewijs gecheckt of een auto in het kentekenregister ook voorkwam in het verzekeringsregister. Als dat niet zo was, volgde er een boete van 400 euro. Als burgers die niet konden of wilden betalen, kwam het voor de rechter. Deze keek dan naar de situatie en deed een uitspraak over een nieuwe straf of kwijtschelding.
Dan de wereld na 2011. Niet steekproefsgewijs maar álle voertuigen in het register worden sindsdien langs het verzekeringsregister gelegd. Daarnaast is ook de straf op het niet-betalen van de boete verhoogd. Wie niet betaalt binnen drie maanden betaalt, komt niet voor de rechter maar moet 1200 euro betalen. Die verhogingen gaan door totdat ze je komen halen en in de cel gooien.
Eigen schuld?
1. Veel ongebruikte voertuigen beboet
Het eerste effect van de wet is dat er door het checken van álle voertuigen nu vooral veel niet-gebruikte voertuigen worden beboet en voertuigen die niet meer bestaan. Denk aan het brommertje in de schuur of de gesloopte auto die nog per ongeluk in het kentekenregister staat.
Dat valt te staven met cijfers.
De schade veroorzaakt door onverzekerde voertuigen is gedaald van zo’n 9,3 miljoen euro in 2011 naar 6,6 miljoen euro in 2015, constateert Frederik. Een bedrag van 2,5 miljoen, dat is een te verwaarlozen verschil. Maar… om dat te bereiken heeft de overheid de afgelopen jaren 869 miljoen euro aan boetes opgelegd.
2. Een verdriedubbeling van de boete
Het tweede effect van de wet is dat de straffen veel zwaarder zijn geworden. Als je de boete na drie maanden niet betaald, volgt er een verdriedubbeling. Ontzettend ineffectief aangezien sommige mensen het even niet kunnen betalen en na de verhoging dus al helemaal niet.
3. Geen ruimte voor het individuele geval
Het derde effect van de wetswijziging is dat deze verkeersboete nu onder het bestuursrecht valt. Er is geen rechter meer die de boete kan kwijtschelden omdat bijvoorbeeld een niet-bestaande auto per ongeluk nog in het kentekenregister stond of iemand de auto overduidelijk niet gebruikt op de openbare weg.
Ook kan een rechter de boete of aanmaningen niet verminderen, uitstellen kwijtschelden mocht een burger krap wel willen betalen maar niet krap bij kas zitten.
In de het tv-programma De Rijdende Rechter kwam in 2014 bijvoorbeeld een jongeman aan het woord die 2000 euro aan boetes had. Voor een groot deel kwam dat door twee brommertjes waar hij aan klusten en niet reden op de weg. Hij stelde voor om de helft gelijk over te maken en de andere helft in een termijn van twee maanden gelijk af te lossen.
Daar ging de overheid niet mee akkoord. “We zijn nu acht maanden verder en het is nu 15.000 euro,” zegt hij.
En zo heeft de overheid een enorme cashcow gecreëerd (nogmaals, sinds 869 miljoen euro aan boetes voor onverzekerde voertuigen). Tegelijkertijd worden er veel burgers de financiële vernieling in geholpen en is er 18733 keer zelfs iemand in de cel beland vanwege een onverzekerd voertuig. Allemaal dankzij de wijziging van de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen.
Politici uit de Tweede Kamer staan erbij en kijken ernaar. Sterker nog, zij vinden het goed gaan. Een voorstel uit 2016 om de wet aan te passen (dat ging over het verlagen van de aanmaningen), werd in 2016 door een Kamermeerderheid van CDA, VVD, PVV, PvdA en ChristenUnie verworpen.
Het bericht Hoe bijna 20.000 celstraffen zijn uitgedeeld na een verkeersboete van €400 verscheen eerst op Business Insider.